Inwestor
Sukcesja firmy
Jak przekazać firmę po śmierci właściciela? Sukcesja krok po kroku
Problem z przekazaniem firmy dotyka coraz więcej osób. Jeszcze do niedawna w najtrudniejszej sytuacji były osoby, które chciały kontynuować jednoosobową działalność zmarłego. Zgodnie
z prawem firma była nierozerwalnie związana ze swoim właścicielem. W praktyce oznaczało to, że umierał nie tylko człowiek, ale i przedsiębiorstwo. Wszystko zmieniła Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która weszła w życie 25 listopada 2018 r.
Ustawa wprowadziła zarządcę sukcesyjnego. Będzie on tymczasowo prowadzić firmę po śmierci przedsiębiorcy na rzecz jego sukcesorów np. małżonka, dzieci. Jego zadaniem będzie zarządzanie biznesem, aż do zakończenia formalności spadkowych i podjęcia decyzji przez spadkobierców co do dalszych losach działalności.
Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?
Zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Zarządcą sukcesyjnym nie może zostać osoba, wobec której prawomocnie orzeczono:
- zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub,
- środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wykonywanej przez przedsiębiorcę, lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.
Zarządcą sukcesyjnym nie może być osoba prawna, czyli np. spółka.
Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba, jednak przedsiębiorca może wyznaczyć zarządcę „rezerwowego” na wypadek, gdyby powołany w pierwszej kolejności zarządca sukcesyjny zrezygnował z pełnienia tej funkcji lub nie mógł jej pełnić
z powodu:
- śmierci,
- ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych,
- odwołania go przez przedsiębiorcę,
- uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej, obejmującego wykonywanej przez przedsiębiorcę lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.
Dane „rezerwowego” zarządcy sukcesyjnego przedsiębiorca zgłasza do CEIDG.
Powołanie zarządcy sukcesyjnego
Przypisanie zarządcy sukcesyjnego do firmy jest dość proste i nic nie kosztuje. Przedsiębiorca musi jedynie w zwykłej formie pisemnej (albo w formie elektronicznej) oświadczyć, że powołuje określoną osobę na zarządcę sukcesyjnego. Takie samo oświadczenie musi złożyć osoba powołana. Jednak samo pisemne oświadczenie nie wystarczy do powołania zarządcy sukcesyjnego. Konieczne jest złożenie wniosku o wpis powołanego zarządcy sukcesyjnego do CEIDG. Można go złożyć elektronicznie za pomocą formularza CEIDG-ZS.
Powołanie zarządcy za życia przedsiębiorcy
Przedsiębiorca może ustanowić zarządcę sukcesyjnego, albo zastrzec, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Takie zastrzeżenie wymaga zgody prokurenta oraz zgłoszenia do CEIDG, w formie pisemnej lub elektronicznie. Zgłoszenie można zrobić równocześnie z ustanowieniem prokurenta lub dopiero po udzieleniu prokury. Od prokurenta nie wymaga się żadnych szczególnych uprawnień i wykształcenia. Podobnie jak w przypadku zarządcy sukcesyjnego, wystarczająca jest pełna zdolność do czynności prawnych i brak orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.
Do powołania zarządcy sukcesyjnego potrzebne jest:
- oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego w formie pisemnej,
- pisemna zgoda zarządcy na pełnienie tej funkcji,
- zgłoszenie (wpis) zarządcy do CEIDG.
Powołanie zarządcy po śmierci przedsiębiorcy
Jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony przed śmiercią przedsiębiorcy, zarządcę sukcesyjnego może powołać, w ciągu dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy:
- małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku,
- spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek,
- spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek,
- zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.
Do powołania zarządcy sukcesyjnego przez małżonka przedsiębiorcy lub przez spadkobiercę ustawowego przedsiębiorcy, wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział
w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.
Powołanie zarządcy po śmierci przedsiębiorcy i inne związane z tym oświadczenia należy złożyć przed notariuszem. Inaczej będą nieważne. W tym przypadku to notariusz zgłasza powołanie zarządcy sukcesyjnego do CEIDG.
Zgłoszenie zarządcy sukcesyjnego do CEIDG
Wniosek o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG można złożyć:
- online, bez zbędnych formalności i konieczności wizyty w urzędzie.
- w wersji papierowej w urzędzie gminy,
- wysłać pocztą listem poleconym
Wypełniony wniosek powinien być własnoręcznie podpisany przez wnioskodawcę. Podpis musi potwierdzić notariusz.
Złożenie wniosku o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG jest bezpłatne. Do wniosku nie trzeba dołączać oświadczenie o powołaniu zarządcy oraz o zgodzie na pełnienie tej funkcji. Wystarczy, że we wniosku zostanie złożone oświadczenie (pod rygorem odpowiedzialności karnej), że stosowna zgoda została udzielona.
Zarządca sukcesyjny powołany przez przedsiębiorcę i wpisany do CEIDG rozpoczyna pełnienie swej funkcji z chwilą śmierci przedsiębiorcy.
Więcej informacji:
https://www.gov.pl/web/rozwoj/sukcesja-firm
Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001629